Co to jest fundusz sołecki?

Co to jest fundusz sołecki? 
Są to pieniądze w budżecie gminy zagwarantowane dla sołectwa na wykonanie przedsięwzięć służących poprawie warunków życia mieszkańców.

Jaka jest wysokość funduszu sołeckiego? 
Ilość pieniędzy dla sołectwa jest uzależniona od zamożności gminy. W ustawie o funduszu sołeckim zawarto wzór, za pomocą którego oblicza się wysokość środków przypadających na dane sołectwo. Jeżeli rada gminy uzna, że może przeznaczyć dla danego sołectwa więcej pieniędzy, może to zrobić. Sołectwa nie będą musiały dokonywać tych obliczeń. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) corocznie do 31 lipca poinformuje sołtysów o wysokości środków, które będą do wykorzystania przez dane sołectwo w następnym roku.

Czy w każdej gminie istnieje fundusz sołecki? Kto decyduje o wyodrębnieniu w budżecie gminy środków stanowiących fundusz sołecki?

To rada gminy decyduje o wyodrębnieniu w budżecie gminy funduszu sołeckiego. Rada gminy podejmuje w terminie do 31 marca uchwałę, w której wyraża albo nie wyraża zgody na wyodrębnienie funduszu sołeckiego w następnym roku. Rada gminy może także nie zgodzić się na powstanie funduszu sołeckiego w danej gminie. Pomysł na utworzenie funduszu sołeckiego mogą zgłosić radzie radni oraz wójt gminy (burmistrz, prezydent miasta). Sołtysi i mieszkańcy sołectw, którzy chcieliby utworzenia funduszu sołeckiego powinni w tej sprawie zwracać się do radnych gminy (lub do wójta, burmistrza prezydenta miasta)..

Na co można przeznaczyć środki z funduszu sołeckiego?
Pieniądze z funduszu sołeckiego można przeznaczyć na realizację tych zadań gminy, które będą służyły poprawie życia mieszkańców danego sołectwa, a także usuwania skutków klęsk żywiołowych. Jeżeli mieszkańcy danej wsi uznają, że warto np.:
•    zbudować lub wyremontować plac zabaw dla dzieci,
•    naprawić chodniki,
•    zadbać o porządek we wsi (np. postawić kosze na śmieci),
•    posadzić drzewa, krzewy,
•    wyremontować wiatę przystankową
to właśnie na ten cel mogą przeznaczyć te pieniądze.
To co dane sołectwo może faktycznie zrobić, będzie zależało od wysokości środków finansowych, które będą w jego dyspozycji. Jeżeli mieszkańcy sołectwa zdecydują, to mogą wspomóc wykonanie konkretnych zadań – w tym poprzez własną pracę (społeczną).

Co ma zrobić sołectwo, aby otrzymać środki z funduszu sołeckiego?
Musi zostać zwołane zebranie wiejskie na którym zostanie uchwalony wniosek o przyznanie środków z funduszu sołeckiego. Wniosek może być uchwalony z inicjatywy sołtysa, rady sołeckiej lub co najmniej 15 pełnoletnich mieszkańców sołectwa. We wniosku należy wskazać co mieszkańcy chcą zrobić (wraz z uzasadnieniem słuszności podjętych działań) oraz podać przewidywany koszt tych prac. Należy pamiętać, aby wysokość kosztów wskazanych we wniosku nie była wyższa niż ta, która została określona dla danego sołectwa. Informacja o wysokości przysługujących na sołectwo wniosków będzie przekazana przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) sołtysom w terminie do 31 lipca każdego roku. Uchwalony wniosek sołtys przekazuje wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), w terminie do dnia 30 września roku poprzedzającego rok w którym chcemy otrzymać pieniądze.

Co dzieje się z wnioskiem o przyznanie środków z funduszu sołeckiego, który został przekazany wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) przez sołtysa?
Jeżeli wójt (burmistrz, prezydenta miasta) oceni, że wniosek jest prawidłowo sporządzony to przekazuje go radzie gminy. Wójt nie może oceniać, czy mieszkańcy sołectwa wybrali słuszne lub popierane przez niego zadania. O tych sprawach decyduje zebranie wiejskie, a wójt może sprawdzić, czy sołectwo prawidłowo uchwaliło i sporządziło wniosek.
Jeżeli natomiast wniosek nie jest prawidłowy to wójt (burmistrz, prezydent miasta):
•    w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku informuje o tym sołtysa,
•    sołtys może zgodzić się z oceną wójta (i nic dalej nie robić, wtedy sołectwo nie otrzyma pieniędzy), lub
•    w terminie 7 dni od otrzymania tej informacji – przekazać ponownie wniosek (który można poprawić, uzupełnić) do rady gminy za pośrednictwem wójta,
•    w przypadku złożenia ponownie wniosku przez sołtysa, rada gminy rozpatruje ten wniosek w terminie 30 dni od jego otrzymania. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) musi uwzględnić rozstrzygnięcie rady gminy w tym zakresie – dlatego jest obowiązany wpisać środki finansowe na realizację zadań wskazanych we wniosku – w odpowiednich pozycjach projektu budżetu gminy.

Kiedy wójt (burmistrz) może odrzucić wniosek (stwierdzić, że jest nieprawidłowy)?
Wójt/burmistrz może odrzucić wniosek wtedy, gdy nie spełnia on określonych warunków (zawiera błędy) o których jest mowa w ustawie o funduszu sołeckim.
Te błędy to np.:
•    wniosek nie jest uchwalony przez zebranie wiejskie,
•    we wniosku nie wskazano na co mają zostać przeznaczone pieniądze,
•    wniosek nie zawiera uzasadnienia,
•    nie podano przewidywanych kosztów lub koszty przewyższają te, które zostały określone dla danego sołectwa,
•    wniosek został przekazany do wójta po dniu 30 września roku poprzedzającego rok w którym chcemy otrzymać pieniądze.

Czy rada gminy musi uwzględnić wniosek sołectwa?
Rada gminy nie musi przyjąć wszystkich wniosków sołectw. Rada uchwalając budżet gminy może odrzucić wniosek sołectwa, w przypadku gdy uzna, że zadania które sołectwo chce realizować nie spełniają warunków, które zostały określone w ustawie o funduszu sołeckim (np. wniosek dotyczy remontu prywatnego ogrodzenia działki sołtysa czy też wymiany okien w jego budynku). Pieniądze
z funduszu sołeckiego mają służyć realizacji zdań gminy, które będą służyły poprawie życia mieszkańców. Przeznaczenie funduszu na inny cel spowoduje odrzucenie wniosku przez urząd.

Kto dysponuje środkami funduszu sołeckiego?
Fundusz sołecki jest częścią budżetu gminy, dlatego to wójt dysponuje pieniędzmi funduszu sołeckiego, jednak także od aktywności mieszkańców, sołtysa i radnych zależy, kiedy (w którym miesiącu danego roku) urząd gminy uruchomi pieniądze i zakupi towary lub usługi ujęte we wniosku.

W jakim czasie sołectwo musi wydać otrzymane pieniądze?
W ciągu danego roku. Pieniądze przyznawane są na dany rok i wtedy należy je wydać. Pieniędzy tych nie można wydać w następnym roku. Sołtys sam nie będzie wydawał pieniędzy – tą sprawą będzie musiał zająć się urząd gminy

Jakie korzyści ma gmina z utworzenia funduszu sołeckiego?
Korzyścią dla gminy są dodatkowe pieniądze z budżetu państwa, które w przypadku nie utworzenia funduszu nie będą przysługiwać. Dodatkowe środki będą odpowiednio wynosić 10, 20 i 30 % wykonanych wydatków. Najwyższe dofinansowanie będą otrzymywać gminy o najniższych dochodach, zaś najmniejsze – gminy najbogatsze.

Jakie są możliwości odwołania się od decyzji o odrzuceniu wniosku? Kto może się odwołać?
W przypadku odrzucenia wniosku przez wójta sołtys może w terminie 7 dni od dnia otrzymania tej informacji podtrzymać wniosek, kierując go do rady gminy za jego pośrednictwem. W przypadku odrzucenia wniosku przez radę ustawa nie przewiduje drogi odwoławczej.

Czy warunki z art. 1 ust. 3 muszą być spełnione kumulatywnie (zadanie własne gminy, poprawa warunków życia mieszkańców, zgodność ze strategią rozwoju gminy)? 
Tak. Wszystkie warunki muszą zostać spełnione łącznie.

Kto określa szczegółowe wymagania wobec wniosków? 
Ustawa nie określa wzoru wniosku sołectwa. Wniosek powinien spełniać wymagania ustawowe tj. powinien:
•    być uchwalony przez zebranie wiejskie z inicjatywy sołtysa, rady sołeckiej lub co najmniej 15 pełnoletnich mieszkańców sołectwa;
•    zawierać wskazanie przedsięwzięć przewidzianych do realizacji na obszarze sołectwa w ramach środków określonych dla danego sołectwa na podstawie informacji, o której mowa w art. 2 ust. 2, wraz z oszacowaniem ich kosztów i uzasadnieniem;
•    być przekazany przez sołtysa w terminie do dnia 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy, którego dotyczy wniosek, wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) celem uwzględnienia go w projekcie budżetu gminy;
•    dotyczyć przedsięwzięć, które są zadaniami własnymi gminy, służą poprawie warunków życia mieszkańców i są zgodne ze strategią rozwoju gminy.

Źródło: Poradnik Funduszu Sołeckiego